Gukgeuk

Elkarbizitza-arazo larria dugu Iruñean. Alde Zaharrean ez ezik, auzoetara eta inguruko herrietara ere zabaltzen dena.

“Hiper-alkoholizazioa” (lokalki “sanferminizazioa” dei geniezaiokeena) arazoak eta liskarrak sortzen ari da, alde batetik bizilagunen eta bestetik kontrolik gabeko “aisopaten” gehi “gauaren industria” artean. Udaleko agintariek (Iruñako kasuan, Ostalaritza Kofradiek “lobbyzatuta”) ez dute ezer egiten.

Ostalaritzako hainbat enpresaburu-eredu daude.

A. Familikoa.

Betikoa. Lokala bere jabetzakoa da. Ez die kredituei, eskualdatzeei eta hipotekei aurre egin behar. Titular berberek artatzen dute, eta langileak, normalean, alta emanda daude. Egun edo aste batzuk ixteak kalte egin diezaioke, baina ez du arriskuan jartzen jarraipena. Langileek ABBEak har ditzakete.

B. Enpresaburu “ekintzailea“.

Moda-lokaletako (gastrotekak, ardotegiak, kopa-lokalak…) bezero gisa ikasi zuen negozioa, hiri handietan. Gurasoen diruarekin bere lehen lokala sortu zuen, normalean betiko taberna bat erosi eta berrituz. Arduradun bat eta langile kopuru txiki bat kontratatzen ditu, eta asteburuetan indartzen ditu ikasleekin eta beltzez. 2/3 urte igaro ondoren, inbertsioa amortizatu du eta lokala errenta handiz eskualdatzen dio, arduradinari normalean.

Diru horrekin eta diru-sarrera finko batzuekin, beste lokal bat irekitzen du, eta modeloa berriro errepikatzen du, behin, bitan, hirutan…

C. Eskualdatutakoa

Lokalagatik, A enpresaburuari edo B enpresari eskualdatze bat ordaindu die, normalean kreditu baten bidez. Gainera, alokairu altu bati aurre egin behar dio. Horrek gastu finkoa oso handiak dakarzkio (kreditua + alokairua + esplotazio-gastuak). Negozioa pertsonalki artatzen du eta langile finko bat edo bi ditu, alta emanda, eta asteburuetan beltzez ordaintzen dien ikasle eta langile gazteekin indartzen du. Baldintza hauetan taberna bat errentagarria da BETI beteta baldin badago. Edozein desbideratzeak porrota eragiten dio. Hori dela eta, pikareskak etengabe jarraitzen du faktura, kontratu eta abarretan, eta itxierari edo ordutegien erregulazioari uko egiten dio. Biziraupen kontua da.

B ereduko enpresarien zati handi bat bere negozioetan desinbertitzen eta irabaziak bere estatusean inbertitzen ari da: Hirugarren etxebizitzak, zilindrada handiko autoak, luxuzko barku-lokailuak… enpresari espainiarraren ereduari jarraituz: etekinak monopolizatzea eta arazoak gizarteratzea.

Puntu honetan garrantzitsua da azpimarratzea ostalaritzarako “laguntza” asko ez direla erabili nominak estaltzeko, kotizazioak edo hornitzaileen fakturak ordaintzeko. Ez, guztion artean ordaindu dugun dirutza guzti hori errentarien poltsikora joan da. Pandemiaren beltzenean, eta salbuespen gutxiekin, “errenta” eskatzen jarraitu duen jendea, “bazenekien non sartzen zinen” eta “nire arazoa ez delako”.

Ostalaritza negozio-eredua birfundatu behar da. Eta hori ez da lortzen egungo ereduaren biziraupena babestuz, ez tasak jaitsiz, ezta terrazak sustatuz ere. Hori lortzeko, ostalaritzaren eredu iraunkorra sustatu behar da, bokaziozkoa eta ez espekulatiboa, auzokideak eta erabiltzaileak errespetatzen dituena eta langileekiko zintzoa. Eta administrazioak gogor zigortuz ez-betetzeak… establezimenduen eta erabiltzaileen ez-betetzeak.

Alde Zaharreko asteroko sanferminizazioak, aisialdiaren alkoholizazioak, ehunka bizilagunen exodoak, asteburu guztietako zarama orokortzeak, sektoreko lanpostuen prekarizazioak eta Ogasunari eta Gizarte Segurantzari egindako iruzurraren normalizazioak eragin duten eredua salatu eta baztertu behar da.

Guzti honen isiltasunak ez die lagunduko dauden eta guztiok ezagutzen eta estimatzen ditugun tabernari eta ostalari zintzoei.

GAUZAINAK

Udal hauteskundeei begira, alderdi baten hauteskunde aurreko prozesuan aurkezten diren proposamenen artean, interesgarri bat dago: Gauzainak garai horietara egokituta sortzea edo berreskuratzea. Hiri eta auzo batzuetan funtzionatzen ari direla.

Tontaketi bat irudi arren, niri ideia ona iruditzen zait. Eta ez da hain berria ere. Murtzian, Gijonek eta Madrilgo Chamberí auzoak egin dute, Kataluniako zenbait herritan ere bai.

Cornellà de Llobregaten 4 gizon eta 3 emakumez osatutako talde bat dago, gauzain-lanak egiteko. 45 urtetik gorakoak dira, langabezian zeuden, tokiko okupazio-planen bidez kontratatu dira eta bitartekaritza, gizalege eta komunikazio-gaietan berariazko prestakuntza jaso dute. Zerbitzua Babes Zibileko Departamentuaren ikuskaritzapean dago, Udaltzaingoarekin eta Esquadra Mossoekin koordinazio estuan.

Katalanek Gauzainaren irudiari ematen dioten ikuspegia Babes Zibileko agente batena da. Bitartekaritzan, laguntza ematen eta herritarren komunikazioan jardungo luke. Segurtasun- eta ordena publikoko lanetarako edo ordenantzak ez betetzeagatik jasotako abisuak, udaltzaingoari jakinarazteko, azkar eta inpartzialki zuzen ditzan.